Bilinen adıyla tüp bebek olan In vitro Fertilizasyon, kadından alınan yumurta ile erkekten alınan spermin laboratuvar ortamında döllenmesi ve döllenen yumurtanın yani embriyonun kadın rahmine yerleştirilmesi işlemidir.
Ancak teknolojinin gelişimi ile beraber, tüp bebek terimi sadece embriyonun rahime yerleştirilmesi için değil, ilaç kullanımı da dâhil olmak üzere tüm tedavi sürecini ifade etmek için kullanılmaktadır.
Doğal yollarla bebek sahibi olamayan çiftlere çocuk sahibi olma imkânı sunan bu tedavi “assisted reproductive technology” Türkçesiyle “yardımcı üreme teknolojisi”nin bir parçası olarak kabul edilir; özel teknolojiler kullanarak kadınların hamile kalmasına yardımcı olan prosedürlerin tamamı olarak bilinmektedir.
Tüp Bebek Nasıl Yapılır?
“Tüp bebek nasıl olur?” sorusu bebek isteyen aileler için en çok merak edilen konulardan biridir. Tüp bebek, yardımcı üreme teknolojisi yöntemleri içerisinde en etkili olandır; kısırlık ya da genetik sebeplerle bebek sahibi olamayan kadınlarda uygulanmaktadır.
Tedavi sırasında olgunlaşmış yumurtalar kadınların yumurtalıklarından toplanır ve erkeğin spermleriyle vücut dışında, laboratuvar ortamında birleştirilir. Bu işlem sonucunda oluşan embriyo rahim içerisine yerleştirilir.
Tüp bebek tedavisine başlanmadan önce bebek sahibi olmak isteyen çiftler detaylı şekilde muayene edilir ve bir dizi teste tabi tutulur.
Tüp Bebek Tedavisi Öncesi Yapılan Testler
- Yumurtalık Rezervi Testi; Kadının yumurtalarının sayısı ve kalitesini belirlemek için adet döneminin ilk günlerinde folikül stimülan hormonu, östrojen hormonu ve anti-müllerian hormon testleri yapılır. Test sonuçları genellikle ultrason görüntüleriyle birlikte yumurtaların doğurganlığını arttırmak için kullanılacak ilaçlara nasıl tepki vereceğinin tahmini için kullanılmaktadır.
- Sperm Analizi; Tedavinin bir parçası olarak, doktor erkeklerin sperm örneklerini analiz etmeden tüp bebek tedavisine başlamaz.
- Bulaşıcı Hastalık Taraması; Tüp bebek tedavisinden önce çiftlerin bulaşıcı hastalıklarının olup olmadığı araştırılmaktadır.
- Embriyo Transfer Denemesi; Doktor asıl tedaviye başlamadan önce rahim boşluğun derinliğini tespit etmek ve en başarılı uygulamayı nasıl yapacağını tespit için deneme çalışması yapabilir.
Tüp Bebek Aşamaları
Normal şartlar altında kadının yumurtası ve erkeğin spermi birleşerek embriyoyu oluşturur. Oluşan embriyo rahim kanalına yerleşir ve 9 ay boyunca büyümeye devam eder. Normal doğum sürecinden farklı olarak In Vitro Fertilizasyon tedavisinde embriyo laboratuvar ortamında hazırlandıktan sonra kadın rahmine yerleştirilir.
Tüp bebek tedavisine başlamadan önce doktorlar ve çiftler arasında ön görüşme yapılması tedavi sürecinin seyri açısından oldukça önemlidir. Tarafların öykülerinin dinlenmesi tedavi protokolünün belirlenmesi adına gereklidir.
Daha önce bahsedilen testlerin yapılması, sonuçların doğru değerlendirilmesi tedavi sürecinin başarısını da doğrudan etkileyecektir. Genel olarak tüp bebek tedavisinde 4 aşama bulunmaktadır;
- Yumurta Geliştirme Dönemi; “Ovülasyon İndiksiyonu” olarak da bilinen bu aşamada normalde her ay 1 tane üretilen yumurtanın sayısının arttırılması hedeflenir. Tedavi aşamasında yumurta üretiminin arttırılıp gebelik şansının fazlalaştırılması adına kadınlara ilaç tedavisi uygulanır.
Klomifen Sitrat ve Letrozol ağız yoluyla alınır ancak hMG, FSH, LH, hCG hormonları iğne şeklinde uygulanır. Gebelik şansını arttırmak için yumurta sayısının ve kalitesinin yükseltilmesi için uygulanan bu ilaçların doz ayarları oldukça önemlidir. Kadınların sağlık durumları, vücut kitle indeksleri ve yaşı gibi faktörler doktorlar tarafından değerlendirilir. Yumurta gelişim döneminde uygulanan tedavide zamanlama kritik derecede önemlidir. Tedavi boyunca gelişen yumurtalar vajinal ultrasonla takip edilmelidir. Kan örnekleri incelenmeli ve sürecin ilerleyişi gözlemlenmelidir.
Bu verilere dayanarak uzmanlar yumurtaların ne zaman hazır olduklarını tespit ederler. Genellikle 8-14 günlük bir süreç yumurtaların toplanması diğer bir deyişle elverişli hale gelmesi için yeterlidir. Yumurtalardan en az 3 tanesi yeterince olgunlaştığında yani en az 17mm’ye ulaştığında iğne tedavisi sonlandırılır ve son olarak “çatlatma iğnesi” olarak bilinen bir iğne yapılır. Son iğnenin zamanı yumurtaların sağlığı açısından çok önemlidir ve dikkatle takip edilmesi gerekir; çünkü 35-36 saat sonrasında tedavinin ikinci aşamasının başlatılması tedavinin başarısı için belirleyicidir.
- Yumurta Toplama İşlemi; “Egg Retrieval” diye de bilinen bu aşamada, ovülasyon indüksiyonu sonucu sayısı ve verimliliği arttırılmış olan yumurtalar 15 dakika süren ve genel anestezi altında yapılan “Oosit Pick Up”; OPU işlemiyle toplanır.
İşlem sırasında ultrason görüntüleme sistemi kullanılarak, doktor vajinadan yumurtalara ince bir iğne ile ulaşır. İğne her bir folikülün yumurtalarını ve sıvısını teker teker çeken bir emme cihazına bağlıdır. Yumurtalar ultrason ile görüntülenemezse, pelvik laparoskopi yöntemiyle toplanmaktadır.
- Dölleme ve Aşılama; Yumurtalar toplandıktan sonra sayısı ve kalitesi uzmanlar tarafından incelenir; en olgun ve kaliteli yumurtalar işlem için ayrılır. Spermler de meniden ayrılır. Erkeğin spermleri kadınlardan toplanan en kaliteli yumurtalarla birleştirilir; bu işleme “dölleme” adı verilir.
Yumurta ve sperm daha sonra uygun şartlarda saklanır ve genellikle sperm birkaç saat sonra yumurtanın içine nüfuz eder. Eğer yumurta ve spermin kendiliğinden birleşme olasılığı az ise, doktorlar doğrudan spermi yumurtanın içine enjekte edebilir. Normal şartlarda 3. günde embriyo 6-10 hücreye kadar ulaşmış olur.
- Embriyo Transferi; Tüp bebek tedavisinin 4. aşaması olan bu evrede döllenen embriyo kadının rahmine yerleştirilir. Bu prosedür esnasında kadına anestezi uygulamaz ancak dilediği takdirde hafif dozda sakinleştirici verilebilir.
Doktor kadının vajinasından embriyoları ince bir kateter yardımıyla rahme doğru yerleştirir.
Eğer embriyolar rahme tutunursa hamilelik gerçekleşir. Rahme birden fazla embriyonun yerleşmesi halinde ikiz, üçüz ya da daha fazla bebek sahibi olunabilir. Kaç tane embriyonun kadın rahmine yerleştirileceği karmaşık bir konudur ve embriyoların sayısını etkileyen birden fazla faktör bulunmaktır; kadının yaşı oldukça belirleyicidir. Bu sebeple transfer edilecek embriyo sayısı her hasta için özel olarak belirlenir.
Kriyoprezervasyon (Dondurarak Saklama)
Transfer işleminden sonra geriye kalan fazla embriyolar, ileriki dönemde yapılacak transferler için laboratuvar ortamında özel şartlar altında saklanabilir.
Bu dondurma işlemi yapıldığı takdirde, tüp bebek tedavisi tekrar denendiği zaman maliyetini azaltacaktır; üstelik tüp bebek tedavi sürecini de kısaltacaktır.
Dondurulmuş embriyolar yaklaşık 20 yıl boyunca kullanılabilir durumda kalabilir. Tedaviye girmeden önce çiftlerin embriyoları dondurmak isteyip istemediklerine karar vermeleri gerekmektedir.
Tüp Bebek Tedavisi Kimlere Uygulanır?
Tüp bebek tedavisi ilk uygulanmaya başladığı dönemde sadece fallop tüpleri olmayan ya da tıkalı olan kadınlar için düşünülürken artık kapsamı genişlemiştir.
Uygulamada hem kadın yumurtaları hem de erkek spermleri ayrıştırıldığı için, erkeklerden kaynaklı problemler olduğu takdirde de tedavi uygulanmaktadır.
Erkeklerin sperm sayısı 10 milyondan azsa, sperm kalitesi düşükse; kadınların fallop tüpleri tıkalıysa ya da yapılan kısırlık tedavilerine yanıt alınamıyorsa bu tedavi yöntemine başvurulabilir.
Tüp Bebek Fiyatları
Tüp bebek tedavisi fiyatları, tüp bebek merkezlerinin fiyat politikasına göre değişebilmektedir. Tedaviyi gerçekleştirecek olan merkezin geçmiş dönemdeki başarı oranları, bünyesindeki doktorların uzmanlık derecesi, laboratuvar teknolojileri, hastanenin özel olup olmadığı fiyatları değiştiren faktörler olarak düşünülmelidir.
Tüp bebek yöntemi ile bebek sahibi olmak isteyen çiftler, tüp bebek merkezleriyle görüşmeli ve prosedürler için belirlenen maliyetleri öğrenmelidir.
Tüp Bebek Hastaneleri
Doğal yollarla hamile kalamayan ve bebek sahibi olmak isteyen kişiler tüp bebek hastaneleri ile görüşerek tedavi olabilirler. Konusunda uzman doktorların hizmet verdiği bu merkezlerde çiftlerin bebek sahibi olma uygunlukları belirlenir, testler yapılır ve kişilere özel tedavi uygulanır.
[rwp-review id=”0″]
