İshal, gıda zehirlenmeleri başta olmak üzere çeşitli nedenlerle meydana gelebilen ve herkesin çeşitli dönemlerde yakalandığı bir rahatsızlıktır.
Peki bu rahatsızlıkla nasıl başa çıkabiliriz? Uygulaya bileceğiniz bir yöntem su kaybını önlemektir, pirinç, muz ve kepek gibi bazı yiyecekler sayesinde bu rahatsızlığı gidermeniz de mümkündür.
Daha detaylı bir bilgi edinmek için makalemi okumanızı tavsiye ederim.
İshal Nedenleri
Farklı ishal nedenleri olsa da bunlar arasında en sık rastlanılan nedenler çevresel etkenler olarak gösterilebilir.
- Beslenme düzeni: Aşırı yemek yeme, unlu gıdaların fazla şekilde tüketilmesi ya da bozulmuş gıdaların tüketilmesi en önemli ishal nedenleridir.
- Enfeksiyonlar: Tüketilen gıdalarda ve içeceklerde bulunan bakteri, mantar, virüs gibi mikroorganizmalar ishale neden olabilirler. Bu nedenle tüketilen tüm gıdaların hazırlanmasında ve tüketilmesinde hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.
- Diğer etkenler: Bazı gıdalara olan alerjiler (özellikle yumurta ve süt) ishal nedenleri arasında yer alabilir. Sindirim sistemindeki bazı rahatsızlıklar ve enzim eksiklikleri, soğuk algınlığı gibi hastalıklara karşı kullanacağınız antibiyotikler de ishale sebep olabilir. Bu nedenle doktora danışmadan ilaç kullanmamalısınız.
İshal Nasıl Geçer?
İshali ne keser sorusuna net bir cevap vermek mümkün olmayabilir. Çünkü hemen belli yöntemleri uygulamak ve ishale çözüm üretmek mümkün olmayacaktır. İshalin semptomlarını tedavi etmek ve vücudu hazırlıklı tutmak uygulanabilecek yöntem olarak gösterilebilir.
İshal sırasında vücudunuz su kaybedecektir. Bu nedenle ishal olunan süre içinde su alımına dikkat etmek yerinde olacaktır. Ayrıca ishali şiddetlendirebilecek yiyeceklerden uzak durmak ve şiddetini azaltan yiyeceklerle beslenmek yerinde olacaktır. İshalin bebeklerde 1 günü, diğer kişilerde 2 günü geçmesi durumunda doktora başvurulması ve onun önerilerinin dinlenmesi yerinde olacaktır. Yüksek ateş, yediklerini çıkartma, ağlama, inleme, ağız ve etrafında kurumalar, gözlerde bulanıklık ya da çökme durumu, idrarda azalma, geçici şuur kaybı görülmesi gibi durumlarda ise vakit kaybetmeden doktora başvurulması gerekecektir.
İshal Tedavisi
İshal tedavisi olarak yapılan uygulama dengelenmiş şekilde elektrolit alınmasını sağlamak ve su kaybını karşılayacak ölçüde su almaya dikkat etmek şeklinde anlatılabilir. Elektrolitler dengelenmeden fazla miktarda su alınması su zehirlenmesi olarak bilinen durumun ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle elektrolit alımına, beslenme düzenine dikkat edilmesi ve yeterli miktarda su alınması gerekecektir.
- Sık aralıklarla ve küçük porsiyonlarla yemek yemelisiniz. Tükettiğiniz besinleri hızlı olarak yutmamalı, iyice çiğnemeli ya da sıvıları yudum yudum içmelisiniz.
- Ağızdan alınacak su ve şeker çözeltileri elektrolit dengesinin sağlanmasına yardımcı olacaktır.
- Buğday ürünlerinden, süt ürünlerinden, et ürünlerinden, yağlı gıdalardan ve kızartmalardan, çikolatadan kaçınmak, kafein, alkol, gazlı içecekler ve suni tatlandırıcılardan uzak durmak gerekecektir. Bunun yerine soya ve pirinç ürünleri, sebze ve meyveler yani çözünür lif içeren gıdalar ile beslenmek yerinde olacaktır.
- Hastanın izole edilmesi ve hijyenik şartların sağlanması ishalin geçmesine yardımcı olur.
- Çinko desteği de ishalin süresini ve ishalin miktarını azaltacaktır.
İshal İlacı
Karın ağrısı ve ishale ne iyi gelir diye araştırma yaparken bazı ilaç isimlerine rastlayabilirsiniz. Ama doktor tavsiyesi olmadıkça bu ilaçlar kullanılmamalıdır.
En etkili ishal ilaçları olarak bilinen opioitler, enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkan ishallerde hastalığın süresinin uzamasına ve hastanın taşıyıcı hale gelme riskinin artmasına sebep olabilirler.
İshal rahatsızlığı, doktora başvuracak kadar şiddetlendiğinde ve yapılan muayene sonucunda gerekli olduğu anlaşılırsa, doktorunuz tarafından reçete edilen opioitleri kullanabilirsiniz.
Bakterilerden kaynaklanan ishaller için de antibiyotiklerin kullanılması gerekebilir. Ama bağırsak florasını bozabilecekleri ve ishali şiddetlendirebilecekleri için rastgele kullanılmamalı, doktor tavsiyesi ile alınmalıdırlar.
Doktorunuzun uygulayabileceği tedaviler arasında aşırı su kaybetmiş kişilere (genellikle çocuklara) damardan sıvı verilmesi yöntemi de olabilir.
İshale İyi Gelen Yiyecekler
İshal olduğunuzda sorunu atlatmanıza yardımcı olan bazı yiyecekler şu şekilde verilebilir:
- Patates çorbası: Gün boyu içeceğiniz patates çorbası bağırsaklarınızın normal işlevlerine geri dönmesini sağlayacaktır.
- Pirinç: Esmer pirinç bağırsakları yumuşatır, ishal sırasında kullanılmamalıdır. Ama beyaz pirinç veya yemekte zorlanıyorsanız 1 ölçek pirinci 6 ölçek suda 45 dakika bekleterek hazırlayacağınız pirinç suyunu içmek ishalinizi önlemeye ve kaybettiğiniz suyu telafi etmeye yardımcı olacaktır.
- Elma Püresi: Kabuklarınızı soyarak (kabuklar sindirim sistemini daha da hassaslaştırabilir) hazırlayacağınız elma püresi, sindirim sistemini zorlamaz, normal çalışma sistemine dönmesine yardımcı olur ve besleyicidir.
- Muz: Muz potasyum içeriği ile ishalin geçmesine ve hastalık sırasında kaybettiğiniz mineralleri geri almanıza yardımcı olur.
- Böğürtlen: Böğürtleni meyve olarak ya da suyunu sıkarak (yenibahar katarak) tüketebilirsiniz.
- Elma Sirkesi: İçeriğindeki pektin maddesi dışkının sertleşmesini sağlayabilir. Ayrıca sindirim yollarının temizlenmesini sağlayacaktır. Yemeklerden sonra 1 su bardağı içine bir ya da iki çay kaşığı karıştırarak içebilirsiniz.
- Kepek: İşlenmiş kepeği değil, doğal kepeği beslenmenize ekleyebilirsiniz. Sindirim sistemindeki suyun önemli bir kısmını emecektir. Günde 1 yemek kaşığı kadar kullanmanız yeterli olacaktır.
- Limon Suyu: Günde 4-5 kez taze sıkılmış limon suyu içerek ishale sebebiyet veren patojenlerin ölmesini sağlayabilirsiniz.
- Havuç: Püre haline getirilmiş havuçtan 15 dakikada bir 1 çay kaşığı yiyerek ishalin şiddetini azaltabilirsiniz.
- Bal: 1 bardak suya 2 yemek kaşığı bal karıştırarak gün içinde toplam yarım litre kadar içmek ishali hafifletecektir.
- Sarımsak: Her gün yiyeceğiniz 2 ya da 3 tane çiğ sarımsak ishale neden olan bakterileri öldürebilir.
- Bitki çayları: Zencefil, civanperçemi, meyan kökü ve nane çayları ishalin şiddetini azaltmak ve su eksiğini önlemek için yardımcı olabilir.
Bebeklerde İshal
Çocuklarda, özellikle 1 yaşın altında bulunan bebeklerde ishal önemli bir sorun olabilir. Geri kalmış ülkelerde bu nedenle pek çok ölüm yaşanmaktadır. Sebebi ise hastanın susuz kalmasıdır. Tabi bebeklerde bu durumu fark etmek daha zor olabilir ya da tedbir almak için geç kalınabilir. Bu nedenle ishal belirtileri gösteren çocukları ve bebekleri doktora götürmek yerinde olacaktır.
Çocuklarda ve bebeklerde susuzluk belirtileri ise kalp atışlarının hızlı olması, ağladığında gözyaşı gelmemesi, ağız içi ve çevresinde kuruluk olması, çocuk bezinin 3 saatten uzun süre kuru kalması olarak gösterilebilir. Susuzluk arttığında ise uyku hali, huzursuz olma, gözlerin çökmesi, yanakların ve bıngıldağın çökmesi gibi durumlar görülebilir.
Çocukları ve bebekleri doktora götürmeniz için ise yukarıda sayılan belirtilerin yanı sıra 390C üzeri ateş, beslenmenin bozulması ve kusmalar olması, dışkının siyah renkli ya da kanlı olması, hastalığın 1 günden uzun sürmesi gibi bulguları görmeniz yeterli olacaktır.
Bebeklerde İshale Ne İyi Gelir?
Bebeklere yeterli anne sütü vermek, çocukların hijyen alışkanlıkları edinmesini sağlamak (el yıkamak gibi), rota virüs aşısı yaptırmak ve genel hijyen kurallarına dikkat etmeniz çocuklarınızı ishalden koruyabilir.
Çocuklarda ve bebeklerde ishal tedavisi sırasında ise yemeklerini az ama sık olarak vermek, eczanelerden alacağınız elektrolit dengesini sağlayacak karışımları kullanmak, doktorunuza danışmadan ilaç kullanmamak ve ishale iyi gelen yiyecekler arasından tüketebilecekleri yiyeceklerden vermek yardımcı olacaktır.
[rwp-review id=”0″]
